De islam, hoelang nog?

Dr. Koenraad ELST

Voorwoord

    Toen rond 1080 aerae vulgaris de Arabische wijsgeer Ibn Rosjd (Averroës) de rechtgelovige moslims tegen de haren instreek met zijn oprakeling van de heidense wijsbegeerte van meesterdenker Aristoteles, werden niet alleen vervolging en ballingschap zijn deel.  Hij kreeg ook af te rekenen met een veel beschaafder vorm van islamitisch verzet, namelijk een strijdschrift waarin de theoloog al-Ghazali de inzichten van de wijsbegeerte trachtte te weerleggen: Tahafoet al-Falasifa, “De Onsamenhangendheid der Wijsgeren”.  Ibn Rosjd hield wel van een goed debat, dus schreef hij een weerlegging van die weerlegging: Tahafoet al-Tahafoet, “Onsamenhangendheid van ‘De Onsamenhangendheid’”. 

    Het is in die geest van woord en wederwoord dat ook Vlaanderen het debat over de islam had kunnen aangaan.  Publiceerde een kwaliteitskrant een stuk dat de uit de dagelijkse nieuwsberichten gedistilleerde associatie van islam met terrorisme wilde “weerleggen”, dan kon ze daags nadien het woord verlenen aan een “weerlegging van de weerlegging”.  Jammer genoeg heeft het islamdebat in ons land dat niveau nooit gehaald.

    Wanneer moslims in naam van hun godsdienst aanslagen plegen, schrijvers ter dood veroordelen of niet-moslims onderdrukken, dan staan er steevast Westerse welweters op die ons bezweren dat dit “niet de echte islam is”, dat “de islam zoiets verbiedt”, en dergelijke geruststellende sprookjes meer.  Zij ontkennen dus de expliciet islamitische rechtvaardiging van de daders, hoewel die daders in de meeste gevallen de islam veel beter kennen dan zijzelf.  Een “weerlegging” kan men hun ontkennend discours meestal zelfs niet noemen, alleen een autoritair bevel om het onderzoek en het debat stil te leggen en hun eigen dogma na te praten.  Een weerlegging van hun ontkenning mocht dus gewoon niet.

    Tot voor kort was er dus eigenlijk geen islamdebat, in die zin dat de pro-islamitische zijde zich niet echt in de arena waagde.  De gebeurtenissen van 11 september 2001 en de talloze aanslagen sindsdien hebben de sfeer toch enigszins opengebroken.  Vandaag zijn er wel meer mensen die in het openbaar de islam kritisch tegen het licht houden, ook uit moslimkringen.  In de jaren 1990 was mijn benadering, zoals die uit de hier gebundelde teksten naar voren komt, echter nog een zeldzaamheid en een grond voor ostracisme.    

    Dit boek bestaat uit een reeks teksten over de islam uit de periode 1994-2002.  Ze worden hier, behalve verbetering van evidente schrijf- of stijlfouten, ongewijzigd gereproduceerd.  Waar teksten lange passussen bevatten die niet met het onderwerp islam te maken hebben, zijn deze weggelaten, maar is de weglating met (…) aangeduid.  Enkele teksten maken expliciet deel uit van een tweezijdige polemiek, die typisch genoeg nooit in zijn geheel gepubliceerd kon worden.  De andere behoren in bredere zin tot het islamdebat, met de welbekende standpunten en dooddoeners van de opiniehegemonen als impliciete tegenspelers.

Mortsel, 18 oktober 2002